frictionschakeling

Frictionschakeling is een mechanisch systeem dat torque overbrengt tussen twee roterende assen door wrijving tussen aangrenzende contactvlakken. Het doel is om een aandrijving te koppelen en los te koppelen met gecontroleerde slip en zonder abrupt koppelverlies. In voertuigen is de frictionschakeling meestal de koppeling tussen motor en transmissie, maar ook in tal van machines wordt hij gebruikt om beweging te verbinden of te onderbreken.

Een typische frictionschakeling bestaat uit een drijvende schijf of koppelingsschijf met frictiematerialen, een vliegwiel of drijfas, een drukplaat en een systeem dat de druk tussen de oppervlakken regelt (veren, hydrauliek of kabel/mechanische actuator). De frictiematerialen kunnen moderne samenstellingen zijn op basis van organisch, keramisch of metallisch materiaal; vroeger werd ook asbest toegepast, wat tegenwoordig veelal is vervangen. De drukplaat wordt normaal gesproken door veren tegen de schijven gedrukt om transmissie mogelijk te maken, waarna ontkoppelen gebeurt door een koppelingsmechanisme.

Tijdens de werking wordt bij inschakelen de druk opgevoerd zodat de oppervlakken wrijvingskoppeling maken en trek of rotatie van de motor wordt doorgegeven aan de transmissie. Een beetje slip kan optreden om schokdemping mogelijk te maken en wrijving te laten ontstaan zonder beschadiging. Warmteontwikkeling en slijtage van de frictiematerialen zijn belangrijke aandachtspunten, vooral bij hoge belasting of herhaalde bediening.

Toepassingen variëren van handbediende of hydraulisch bediende auto's en motorfietsen tot industriële machines en zware aandrijvingen. Voordelen zijn onder meer een soepele aangrijping en het kunnen loskoppelen terwijl de motor draait; nadelen zijn slijtage, energieverlies en warmteontwikkeling.