foutbron

Foutbron is een factor die systematisch of toevallig afwijkingen veroorzaakt in metingen, waarnemingen of resultaten. Het begrip verwijst naar de oorsprong van een fout of vertekening die de geldigheid of precisie van conclusies kan beïnvloeden.

Foutbronnen kunnen onderverdeeld worden in systematische fouten (bias) en toevallige fouten. Systematische foutbronnen leiden tot een consistente vertekening van het resultaat, bijvoorbeeld een slecht gekalibreerd meetinstrument, beoordelaarsbias of een steekproef die de populatie niet representatief weergeeft. Toevallige foutbronnen ontstaan door onvoorspelbare variatie, zoals ruis in een meetapparaat of fluctuaties bij menselijke uitvoering, en dragen bij aan variatie zonder een duidelijke richting van vertekening.

Het identificeren van foutbronnen gebeurt doorgaans via zorgvuldig experimentontwerp, validatie van metingen en controle van de data, evenals door herhaalde metingen, vergelijking met referentiemethoden en evaluatie van datakwaliteit. In statistiek en wetenschappelijk onderzoek worden foutbronnen onderzocht met foutbudgetten, onzekerheidsanalyse en validatierondes.

Om foutbronnen te verminderen, kunnen instrumenten gekalibreerd worden, meetprotocollen gestandaardiseerd, training van waarnemers verbeterd, en blinde of dubbelblinde procedures toegepast. Daarnaast helpen randomisatie en representatieve steekproeven bias te beperken, en statistische methoden zoals imputatie, robuuste analyses en gevoeligheidsanalyses om de impact van foutbronnen te evalueren en te corrigeren.