exemplificatie

Exemplificatie is het gebruik van voorbeelden om een bewering te verduidelijken of te onderbouwen. De term is afgeleid van het Latijnse exemplum (‘voorbeeld’) en is via het Nederlands ontstaan als een begrip binnen de retoriek, didactiek en communicatie. In de praktijk verwijst exemplificatie naar het plaatsen van concrete gevallen of feiten bij een generalisatie of hypothese, zodat deze tastbaarder en beter te begrijpen wordt.

Doel en vormen: Door een of meerdere geloofwaardige voorbeelden te geven, kan een argument sterker overkomen en blijft een boodschap hangen. Voorbeelden kunnen bestaan uit anekdotes, feiten, casussen of statistische gegevens, en worden in uiteenlopende contexten ingezet, zoals in onderwijs, journalistiek en wetenschappelijk schrijven. In de klassieke retoriek wordt exemplificatie ook wel gebruikt als een van de middelen om het publiek te overtuigen (exemplum).

Toepassingsgebieden: onderwijs gebruikt exemplificatie om theorie te koppelen aan praktijk; journalistiek en beleidsonderzoek verduidelijken bevindingen; in juridische en wiskundige teksten kan illustratie helpen bij interpretatie.

Beperkingen en aandachtspunten: overmatig of eenzijdig gebruik van voorbeelden kan leiden tot veralgemening op basis van toevallige gevallen en tot vertekening. Het is belangrijk representativiteit, context en eventueel meerdere voorbeelden te waarborgen om bias te voorkomen.

Zie ook: illustratie, analogie, generalisatie, casusstudie.