dosisdistributie

Dosisdistributie is het begrip voor de ruimtelijke verdeling van een dosis binnen een systeem. De betekenis is contextafhankelijk: in radiotherapie gaat het om hoe de stralingsdosis over het lichaamsweefsel is verdeeld tijdens een behandeling; in farmacologie en toxicologie verwijst het naar de verdeling van een toegediende stof over lichaamscompartimenten en weefsels.

In radiotherapie wordt de dosisdistributie weergegeven met isodoses en dose-volume-parameters. Het doel is maximale tumorcontrole met minimale schade aan organen met risico’s. Belangrijke concepten zijn target coverage, homogene verdeling, conformiteit en rekening houden met weefselheterogeniteiten door beweging. Veelgebruikte technieken zijn IMRT, VMAT en protonentherapie. Dosis wordt uitgedrukt in Gy en vaak fractioneerbaar.

De berekening en controle van dosisdistributie gebeurt met behandelplanningssystemen en algoritmen zoals Monte Carlo of convolution/superpositie. Nauwkeurige anatomie en weefseldichtheden komen van CT- en soms MRI- of PET-beelden. Kwaliteitsborging omvat phantommetingen, dosimeters en klinische evaluatie vóór en tijdens behandeling.

In farmacologie beschrijft dosisdistributie hoe een geneesmiddel zich verdeelt in het lichaam, wat bepalend is voor effectiviteit en toxiciteit. Faktorenen zoals bloedstroom, weefselpermeabiliteit, bindingsaffiniteit en het volume van distributie spelen een rol. Modellen zoals PK/PD en imagingondersteunde studies helpen dosering en toedieningsroutes te optimaliseren.

Samengevat is dosisdistributie een kernbegrip in zowel stralingsbehandeling als farmacokinetiek, dat bepaalt waar en hoeveel dosis aanwezig is in verschillende delen van het lichaam.