controlemaatregel

Een controlemaatregel is een formele stap die door een overheid, toezichthoudende instantie of een organisatie kan worden opgelegd om naleving van wetten, regels en beleidsdoelstellingen te waarborgen. Het doel is het voorkomen, detecteren en bestrijden van niet-naleving en het bevorderen van veiligheid, publieke orde en eerlijke concurrentie. Controlemaatregelen kunnen zowel preventief als repressief van aard zijn en worden meestal toegepast in samenhang met een wettelijk kader.

Kenmerken zijn onder meer dat ze gebaseerd zijn op risico’s en proportionaliteit; ze richten zich op concrete personen, bedrijven of activiteiten; en ze hangen vaak samen met verbale of schriftelijke verplichtingen zoals inspecties, controles, rapportage of keurings- en licentieverplichtingen. Bij uitvoering dienen grondslagen en procedures duidelijk te zijn en de rechten van betrokkenen gerespecteerd te worden, waaronder mogelijk het recht op bezwaar of beroep en de mogelijkheid tot sanering of correctieve maatregelen.

Veel voorkomende vormen van controlemaatregelen zijn inspecties en audits (fiscale, milieu, arbeid); controles van producten of processen; tijdelijke opschortingen of waarschuwingen; afhankelijk van de context ook boetes of het intrekken van een vergunning. In de openbare gezondheidszorg kan een controlemaatregel bijvoorbeeld bestaan uit quarantaine of verplichte vaccinatiebeleid; in het bedrijfsleven uit compliance-audits en rapportageverplichtingen.

De uitvoering vindt doorgaans plaats op basis van wet- en regelgeving, handhavingsbeleid en normen van proportionaliteit en transparantie. Het doel is een evenwicht tussen effectief toezicht en de rechten van burgers en bedrijven, met waarborgen tegen misbruik en met mogelijkheden tot bezwaar en beroep.