contractachtige

Contractachtige is een term uit het Nederlands recht die verwijst naar zaken die op een contract lijken maar niet door een formele overeenkomst zijn vastgelegd. Het beschrijft een contractuele werking die ontstaat door de aard van de verhouding, de handelwijze of de omstandigheden, in plaats van door een expliciete aanbieding en aanvaarding.

In het Nederlandse civiele recht wordt gesproken van contractachtige of quasi-contractuele verhoudingen wanneer de rechtspositie van partijen op contracteren lijkt, maar geen schriftelijke overeenkomst vereist is. De rechtsgrond kan voortkomen uit omstandigheden die een verplichting opleggen vanwege billijkheid, goede trouw of wettelijke regels. Veelal spelen zaken als onverschuldigde betaling, verrijking ten koste van een ander of verplichtingen uit de wet een rol. In dergelijke gevallen kan een rechtbank rechtsgevolgen toewijzen die vergelijkbaar zijn met die van een contract, zoals betaling, terugkeer of schadevergoeding.

Voorbeelden ontstaan in situaties waarin partijen stilzwijgend diensten leveren of goederen leveren op basis van een impliciete verwachting en langdurige praktijk, waardoor een verplichting tot compensatie of terugbetaling kan ontstaan. Ook in handelsrelaties die door wederzijdse verwachtingen en gangbare bedrijfsvoering zijn opgebouwd, kan sprake zijn van een contractachtige verhouding.

Terminologie en toepassing: de term is vooral descriptief en wordt gebruikt in jurisprudentie en rechtsliteratuur om aan te geven dat de rechtspositie van partijen contractkenmerken vertoont zonder formeel contract. Het onderscheid met een formeel contract blijft relevant, omdat de bewijslast en de exacte rechtsgrond kunnen verschillen.