concurrentiegedrag

Concurrentiegedrag verwijst naar het handelen van bedrijven in markten waar zij substitueerbare producten of diensten leveren. Het omvat acties en reacties die gericht zijn op het verbeteren van de positie ten opzichte van rivalen en op het vergroten van markt- en winstmogelijkheden. Het begrip betreft zowel prijsgerelateerd als niet-prijsgerelateerd gedrag en is een centraal onderwerp in de economie, bedrijfsstrategie en mededingingsbeleid.

Veelvoorkomende vormen zijn prijsconcurrentie (prijsverlagingen, kortingsacties) en niet-prijsconcurrentie (productdifferentiatie, kwaliteitsverbetering, innovatie, service en garantie, branding). Ook marketingactiviteiten zoals reclame, prijsbeleid op bundels en leveringsvoorwaarden spelen een rol. In oligopolieën kan er sprake zijn van coördinatie tussen aanbieders, variërend van tacite tot expliciete afspraken, of van strategische reacties op rivalen, zoals eerste-mover-voordeel of prijsafspraken.

Factoren die concurrentiegedrag aansturen omvatten de marktvorm (veel of weinig aanbieders), de beschikbaarheid van informatie, switching costs (in- en uitgaande kosten voor klanten), winstmarges, reputatie en regelgevingskaders (mededingingswetgeving). Technieken zoals signaling en reputatieopbouw beïnvloeden hoe bedrijven reageren op acties van concurrenten.

Effecten op de markt variëren: intensivering van prijszetting kan consumentenprijzen drukken en efficiëntie bevorderen, maar ook tot minder innovatie of verslechterde kwaliteit op termijn leiden als marktspeler consolideert. Regulering is bedoeld om misbruik van machtspositie te voorkomen en concurrentie te beschermen; in de EU en in Nederland regelt de mededingingswetgeving kartelvorming, misbruik van marktmacht en concentratievorming. Toezicht wordt uitgeoefend door Europese Commissie en de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Onderzoek naar concurrentiegedrag maakt gebruik van economische modellen (onder andere speltheorie), marktanalyses en casestudies. Voor bedrijven vormt begrip van concurrentiegedrag een basis voor strategieontwikkeling, prijsvorming en innovatiebeleid.