cellmembranen

Cellmembranen, ook wel plasmamembranen genoemd, vormen de grens tussen het cytoplasma van een cel en haar omgeving. Ze bestaan hoofdzakelijk uit een fosfolipide bilayer die een flexibele en vloeibare barrière vormt. Aan deze hydrophobe laag hechten zich membraaneiwitten, die inwendige (integrale) en buitenliggende (perifere) functies vervullen. Cholesterol reguleert de vloeibaarheid van de membraan, terwijl koolhydraatketens aan de buitenkant van lipiden en eiwitten betrokken zijn bij celherkenning en communicatie.

De membraan is asymmetrisch gepolariseerd: lipiden en vaak ook bepaalde eiwitten komen verschillend aan de binnen- en buitenkant voor, wat Cruciaal is voor signalering en transport. Het plasmamembraan functioneert als selectieve barrière, laat alleen bepaalde moleculen door en reguleert zo het intracellular milieu. Het bevat verschillende typen eiwitten, waaronder kanalen, transporters en pompen, die actief en passief transport mogelijk maken.

Belangrijke functies zijn onder meer transport van ionen en moleculen (via diffusie, gefaciliteerde diffusie, kanalen en pompen), signaaltransductie (receptoren die signalsystemen starten), celadhesie en communicatie met andere cellen, en het vormen van een platform voor enzymatische reacties en endocytose/exocytose. Het membraan kan membraanpotentiaal genereren en behouden door ionentransport, wat essentieel is voor zenuwactiviteit en spierwerking. Naast het plasmamembraan bezitten ook organellen hun eigen membranen die vergelijkbare samenstellingen en functies delen.

De concepten van de fluid mosaic model beschrijven de beweging van lipiden en proteïnen binnen de dubbele laag en de voortdurende reorganisatie die membraanfuncties mogelijk maakt.