celafval

Celafval is de verzamelnaam voor de afvalstoffen die cellen produceren tijdens hun stofwisseling. Deze stoffen kunnen schadelijk zijn als ze zich ophopen, of simpelweg niet langer nodig zijn voor de cel. Celafval verschijnt in diverse vormen en kan afkomstig zijn uit de afbraak van beschadigde celonderdelen, resten van eiwit- of vetafbraak, of als bijproduct van energiemetabolisme.

Voorbeelden van celafval zijn kooldioxide en water dat bij cellulaire ademhaling ontstaat, maar ook stikstofhoudende verbindingen zoals ureum, ammoniak en urinezuur. Daarnaast kunnen pigmenten zoals bilirubine ontstaan bij de afbraak van bloedcelfen verschijningsvormen van celafval zijn. Sommige afvalstoffen vormen lange tijd lastige ophopingen als de verwijderingsprocessen verstoord raken.

Cellulair verwijderen en verwerken van afval gebeurt via verschillende mechanismen. Lysosomen breken beschadigde onderdelen af in de cel, een proces dat autofagie wordt genoemd. Kleine afvalstoffen kunnen door exocytose de cel verlaten en in de extracellulaire omgeving terechtkomen. Organismen verwijderen celafval via uiteenlopende systemen: ademhaling (uitstoot van kooldioxide via de longen), de nieren (afschmelt van ureum, urinezuur en overtollig water), en in zouten en mineralen via de huid en zintuiglijke uitscheiding.

Ophoping van celafval kan leiden tot celstress, disfunctie of ziekten. Een goed werkende verwijdering van afval is essentieel voor celhomeostase en algemene gezondheid. Zie ook: metabolisme, excretie, autofagie, lysosomen.