bewegingschemas

Bewegingschema, in het Nederlands vaak gebruikt in fysiotherapie, ergotherapie en revalidatie, verwijst naar een gestructureerde planning van bewegingen die nodig zijn om een specifiek motorisch doel te bereiken. Het is een opeenvolging van bewegingen die in een vaste volgorde wordt aangeleerd, met aandacht voor de taak, de houding, de coördinatie en de tempo waarin de beweging uitgevoerd moet worden. Bewegingsschemas dienen als hulpmiddel voor motorisch leren door een taak op te splitsen in behapbare onderdelen en door duidelijke cues, feedback en criteria voor voortgang vast te leggen.

Een bewegingschema bevat doorgaans een taakanalyse, de opeenvolging van stappen, de beginpositie, overgangsmomenten en kritische momenten tijdens de uitvoering. Ook wordt informatie gegeven over welke gewrichten en spiergroepen betrokken zijn, welke bewegingkwaliteit gewenst is en onder welke context de taak uitgevoerd moet worden. Cues, feedbackstructuur en oefencondities (bijv. block- vs. variatiegerichte oefenen) kunnen expliciet worden vastgelegd. Het schema is vaak taak- en patiëntgebonden, en kan worden aangepast naarmate de revalidatie vordert.

Toepassingen omvatten onder meer lopen en lopen met hulpmiddelen, grijpen en uittrekken, dagelijkse handelingen zoals zittend opstaan of traplopen, en rehabilitatie na beroerte, hersenletsel, multiple sclerose of een orthopedische blessure. Bewegingsschemas bieden structuur, bevorderen herhaling en motorische planning, en ondersteunen generalisatie naar dagelijkse situaties.

Ontwikkeling en evaluatie gebeuren door zorgprofessionals via taakanalyse en observatie, met voortdurende aanpassing aan de mogelijkheden en doelen van de patiënt. Beperkingen zijn onder meer overmatige rigiditeit en beperkte transfer naar onbekende contexten; het schema moet daarom altijd individueel worden aangepast en regelmatig worden herzien.