bekostiging

Bekostiging is de wijze waarop gelden worden toegewezen en beschikbaar gesteld voor de productie en levering van goederen en diensten door publieke en private aanbieders. Het begrip verwijst naar het financierings- of bekostigingsproces dat bepaalt wie betaalt, hoeveel en onder welke condities vergoedingen plaatsvinden. Bekostiging speelt een centrale rol in sectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs en sociale zorg, maar ook in woningbouw en publieke dienstverlening.

Er bestaan verschillende bekostigingsvormen. Budgetbekostiging of budgetfinanciering kent een vast bedrag per termijn voor een organisatie of sector, wat voorspelbaarheid biedt maar prikkels voor efficiëntie kan beperken. Prestatiebekostiging koppelt betaling aan geleverde output of resultaten, vaak met kwaliteitsindicatoren en verantwoordingsvereisten. Per capita bekostiging (per hoofd) geeft geld per gebruiker of patiënt, soms met aanpassingen voor risicogroepen. Lump-sum of forfaitaire bekostiging verstrekt een vast bedrag voor een afgebakend pakket diensten, ongeacht de werkelijke kosten. In de praktijk wordt vaak een mix toegepast, bijvoorbeeld een basisbudget met aanvullende prestatieprikkels of vergoedingen voor specifieke doelen.

In de gezondheidszorg zijn ziekenhuizen, verzekeraars en overheden doorgaans gebonden aan bekostigingsregels die de betaling regelen voor behandeling, ingrepen en extensusdiensten. In het onderwijs ontvangt men bekostiging van overheden op basis van factoren als leerlingenaantal, onderwijsniveau en leerlingenkenmerken. In sociale zorg en langdurige zorg worden bekostigingssystemen vaak afgestemd op cliëntgroepen, intensiteit van zorg en uitkomsten.

Etymologisch komt bekostiging van bekostigen (financieren) met het achtervoegsel -ing. Het begrip blijft een fundamenteel instrument in public finance en decentrale begrotingssystemen, gericht op betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van dienstverlening.