antibiotisch

Antibiotisch is een term die verwijst naar middelen die bacteriële infecties bestrijden. Deze middelen kunnen bacteriostatisch werken, wat betekent dat ze de groei van bacteriën remmen, of bactericida, waarbij ze bacteriën doden. Ze hebben een spectrum van werking: sommige medicijnen zijn gericht tegen een beperkt aantal bacteriesoorten (smal-spectrum), andere tegen een breed scala aan soorten (breed-spectrum). Klassieke groepen antibiotica omvatten beta-lactams (zoals penicillines en cephalosporines), macroliden, tetracyclines, aminoglycosiden en quinolonen. Hun werkingsmechanismen variëren van uitschakelen van de celwand tot onderbreking van eiwitsynthese of DNA-replicatie.

Historisch markeerden de ontdekking van penicilline door Alexander Fleming in 1928 en de daaropvolgende ontwikkeling van vele andere antibiotica een omwenteling in de geneeskunde. Antibiotica hebben de behandeling van talrijke infecties mogelijk gemaakt en een belangrijke rol gespeeld in chirurgie, oncologie en intensive care. Ze werken echter alleen tegen bacteriën en zijn niet effectief tegen virale ziekten; onjuist gebruik kan leiden tot bijwerkingen en tot de ontwikkeling van resistentie.

Resistentie ontstaat wanneer bacteriën veranderingen ontwikkelen die het geneesmiddel minder effectief maken. Dit vormt een wereldwijd gezondheidsprobleem, waardoor infecties moeilijker te behandelen worden. Preventie en bestrijding van resistentie hangen samen met zorgvuldig antibioticagebruik, juiste dosering, het voltooien van kuurtrajecten, diagnostische gerichtheid en maatregelen zoals hygiëne en vaccinatie.

Veilig gebruik vereist medisch toezicht: mogelijke bijwerkingen zijn maag-darmklachten, allergische reacties en interacties met andere medicijnen. Bij zwangere vrouwen, jonge kinderen en comorbide patiënten gelden vaak specifieke richtlijnen. Een verantwoorde toepassing van antibiotica is essentieel voor effectieve behandeling en resistentiemeestering.