ademregulatie

Ademregulatie is het proces waarmee ademhaling wordt aangepast aan de veranderende behoeften van het lichaam aan zuurstof en kooldioxide. Het doel is optimale gasuitwisseling, handhaving van de zuurtegraad van het bloed en homeostase. De regulatie berust op een combinatie van autonome (onbewuste) en bewuste mechanismen.

De automatische controle vindt plaats in de ademhalingscentra van de hersenstam, met name in de medulla oblongata en de pons. Deze centra genereren ademhalingscycli en passen ze aan op basis van chemische en mechanische input. Chemische controle wordt gedomineerd door kooldioxide en pH; centrale chemoreceptoren in het hersenvocht en perifere chemoreceptoren in de halsslagaders en aorta registreren veranderingen en sturen ademhaling aanpassingen. Een stijging van CO2 of daling van pH verhoogt ademfrequentie en -diepte; mechanoreceptoren in de longen geven feedback over longvolumes en ademarbeid.

Het regulatiemechanisme werkt ook via vrijwillige controle. De motorische cortex kan ademhaling tijdelijk beïnvloeden, bijvoorbeeld bij praten, zingen of ademhalten. Emoties en stress beïnvloeden ademregulatie via het limbische systeem en hogere corticale gebieden, waardoor ademhaling sneller, dieper of onregelmatiger kan worden.

Bij sport en bij aanpassingen aan hoogte past ademregulatie zich aan de extra behoefte aan zuurstof en kooldioxide aan. Storingen kunnen leiden tot hypoventilatie, hyperventilatie, slaapapneu of ademhalingsfalen. Diagnostiek omvat longfunctietesten en gasmetingen zoals arteriële bloedgassen en capnografie. Behandeling varieert van ademhalingsoefeningen en behandeling van onderliggende aandoeningen tot ventilatoire ondersteuning bij ernstige dysregulatie.