Worteluitgroei

Worteluitgroei is de vorming van nieuwe wortels op plaatsen waar wortels normaal uitgroeien, of langs bestaande wortels vanuit niet-wortelweefsels. Het fenomeen komt voor bij veel plantensoorten en speelt een belangrijke rol bij vegetatieve vermeerdering, herstel na beschadiging en adaptieve groei onder stress.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen laterale wortelvorming langs de hoofdwortel en adventieve wortelvorming die uit niet-wortelweefsels kan ontstaan, bijvoorbeeld uit parenchym, cortex of uit stengelweefsel bij stekken. Lateral wortels ontwikkelen zich meestal uit de pericykel langs de hoofdwortel en vereisen auxine-gestuurde signalering. Adventieve wortels ontstaan vaak wanneer weefsels anders dan wortels wortelprimordia vormen, wat belangrijke toepassingen heeft bij klonale vermeerdering en stekken.

De groei en initiatie van worteluitgroei wordt gereguleerd door plantenhormonen, met auxine als centrale stimulator. Ethyleen en cytokininen moduleren het proces en kunnen de snelheid of locatie van wortelvorming beïnvloeden. Omgevingsfactoren zoals vochtvoorziening, zuurstofniveau, temperatuur en licht spelen eveneens een cruciale rol; rotting, waterschaarste of zuurstofgebrek kunnen de vorming onderdrukken of juist stress-gerelateerde uitgroei stimuleren.

Toepassingen van worteluitgroei zijn vooral te vinden in horticultuur en bosbouw, waar klonale vermeerdering veel wordt toegepast. Het gebruik van wortelstimulerende middelen (bijv. auxinehoudende oplossingen) vergemakkelijkt wortelvorming bij stekken. Een passende omgeving met luchtige, vochtige substraat en gematigde temperaturen bevordert doorgaans een gezonde worteluitgroei. Genetische variatie bepaalt tot in welke mate een soort worteluitgroei vertoont.