Waarheidsgehalte

Waarheidsgehalte is een begrip uit de filosofie, logica en informatiestudies dat de mate aangeeft waarin een uitspraak als waar kan worden beschouwd of gerechtvaardigd kan zijn op basis van bewijs. Het gaat daarbij om de relatie tussen wat gezegd wordt en wat in de feiten of in waarnemingen wordt ondersteund. In de praktijk verwijst het naar de geloofwaardigheid en verifieerbaarheid van beweringen.

In de filosofie bestaan verschillende theorieën van waarheid die het waarheidsgehalte proberen te verklaren. De correspondentie­theorie stelt dat een uitspraak waar is wanneer deze nauw aansluit bij de feiten; de coherentie­theorie kijkt naar de mate waarin een uitspraak past binnen een coherent systeem van overtuigingen; het pragmatisme legt de nadruk op het nut en de bruikbaarheid van een bewering. In de logica is er sprake van waarheidswaarde: in klassieke logica is een uitspraak waar of niet waar; in meertwaardige of probabilistische benaderingen kunnen ook gradaties voorkomen.

In de praktijk wordt het waarheidsgehalte beoordeeld aan de hand van bewijs, waarnemingen en reproducibiliteit, evenals de betrouwbaarheid van bronnen en de context waarin de uitspraak is gedaan. Er is vaak onzekerheid of meerdere verklaringen mogelijk zijn totdat meer data beschikbaar komen. In media en wetenschappelijke communicatie is het actief toetsen van waarheidsgehalte cruciaal, bijvoorbeeld via fact-checking, bronvermelding en toetsing aan onafhankelijke data.