Voortplantingscyclus

Voortplantingscyclus is een term uit de biologie die de opeenvolging beschrijft van gebeurtenissen waardoor organismen zich voortplanten en nakomelingen ontstaan. De cyclus verschilt tussen organismen, maar kent doorgaans een terugkerend patroon dat afhankelijk is van genetische kenmerken en omgevingsfactoren.

In veel dieren begint de cyclus met gametogenese, de vorming van gameten door meiose. Bevruchting smelt twee gameten samen tot een zygote, die uitgroeit tot een embryo en verder ontwikkeld tot een volwassen individu. Bij veel soorten herhaalt de reproductieve cyclus zich na rijping, vaak gestuurd door hormonen en door seizoenen of andere omgevingsprikkels. Achtereenvolgens zijn procesmatige stappen zoals rijping, paring, bevruchting en zwangerschap of ei-legging kenmerkend.

Bij planten en sommige algen verloopt voortplanting vaak via een generatiewisseling tussen een diploïde sporofyt en een haploïde gametofyt. De sporofyt produceert sporen via meiose; deze ontwikkelen zich tot gametofyten die gameten vormen. Bevruchting tussen gameten geeft een zygote die uitgroeit tot een nieuwe sporofyt, waardoor de cyclus opnieuw begint. Deze methode wordt alternatie van generaties genoemd en is wijd verbreid onder planten.

Praktische voorbeelden tonen de variatie: bij mensen omvat de voortplantingscyclus de menstruatiecyclus, de rijping van eicellen, bevruchting en zwangerschap tot geboorte. Bij plantensoorten bepaalt de combinatie van genetische factoren en milieu-emigratieve invloeden hoe de cyclus verloopt.

Samenvattend beschrijft de voortplantingscyclus de opeenvolging van cellulaire en organismische stappen die nodig zijn voor de productie van nakomelingen, met diverse vormen en regulaties afhankelijk van de soort.