Verkeerdpositief

Verkeerdpositief (false positive) is een testuitslag die positief aangeeft voor de aanwezigheid van een aandoening, kenmerk of toestand, terwijl die aandoening of eigenschap in werkelijkheid afwezig is. Verkeerdnegatief is het tegenovergestelde: een negatieve uitslag terwijl de aandoening wél aanwezig is. Het begrip speelt een centrale rol in diagnostiek, screening en kwaliteitscontrole.

Bij testen zijn de belangrijkste maatstaven gevoeligheid en specificiteit. Gevoeligheid is de kans dat de test positief is als de aandoening aanwezig is; specificiteit is de kans dat de test negatief is als de aandoening afwezig is. De kans op een verkeerdpositieve uitslag hangt samen met de fout-positieve kans (1-specificiteit) en met de prevalentie van de aandoening in de geteste populatie, waardoor de positieve voorspellende waarde sterk kan variëren.

Toepassingsgebieden zijn onder meer medische diagnostiek (bloedtests, beeldvorming), screeningprogramma’s, toxologie en arbeidsveiligheid, maar ook cybersecurity, spamfilters en kwaliteitscontrole in productie. In elk domein kan een verkeerdpositieve uitslag leiden tot onnodige vervolgtesten, ongerustheid, kosten en mogelijk onnodige behandeling of maatregelen.

Om verkeerdpositieven te beperken, worden vaak bevestigingstesten gebruikt, of tests met hogere specificiteit. Een combinatie van tests en sequentiële screening kan de betrouwbaarheid vergroten. Daarnaast helpt een probabilistische benadering, zoals Bayesian reasoning, vooral bij lage prevalentie om de uiteindelijke kans dat een positieve uitslag klopt beter in te schatten.