Vergelijkingsmaterialen

Vergelijkingsmaterialen, in het Nederlands vaak gebruikt als referentiematerialen of kwaliteitsstandaarden, zijn stoffen of objecten met bekende, vastgestelde eigenschappen die dienen als referentie bij het evalueren van meetinstrumenten, methoden en procedures. Ze maken het mogelijk om metingen te vergelijken, te kalibreren en te valideren en dragen bij aan de metrologische traceerbaarheid van resultaten.

Er bestaan verschillende typen vergelijkingsmaterialen. Certificeerde referentiematerialen (CRM’s) hebben een toegewezen waarde met bijbehorende onzekerheid en zijn traceerbaar naar SI-eenheden. Referentiematerialen (RM’s) kunnen ook waarden hebben die door deskundigen zijn vastgesteld, maar niet altijd met dezelfde stringentie als CRM’s. Daarnaast worden interlaboratoriummaterialen en vaardigheidstoetsmaterialen (proficiency testing) gebruikt om de prestatie van een laboratorium te beoordelen, zonder per definitie een absoluut waarheidsgetrouwe waarde te garanderen. Interne kwaliteitscontrolematerialen (in-house QC materialen) worden door laboratoria zelf gemaakt voor dagelijkse controles.

Belangrijke kenmerken bij selectie zijn matrixovereenstemming met echte monsters, relevante concentratie- en meetspanne, homogeniteit en stabiliteit, beschikbaarheid van een toegewezen waarde en onzekerheid, en traceerbaarheid naar erkende normen. De materialen moeten veilig en volgens voorschriften worden opgeslagen en klaargezet, met duidelijke etikettering en vervaldatums.

Gebruik en regelgeving: laboratoria gebruiken vergelijkingsmaterialen om kalibraties uit te voeren, methoden te valideren en kwaliteitscontrole te bieden. Internationale normen zoals ISO 17034 voor producenten van referentiematerialen en ISO 17025 voor test- en kalibratielaboratoria vormen de basisprincipes voor competentie en traceerbaarheid in veel sectoren, waaronder klinische, milieukunde en voedselanalyse. Produsenten en leveranciers komen van nationale metrologische instituten en industriële standaardiseringsorganisaties.