Substitutietherapie

Substitutietherapie is een behandelbenadering voor personen met een afhankelijkheid van opioïden, zoals heroïne of morfine. Het doel is ontwenningsverschijnselen en cravings te verminderen, veiligheid te vergroten en herstel en maatschappelijke participatie te ondersteunen. De behandeling richt zich op stabilisatie van het leven van de cliënt en vermindering van de gezondheidsrisico’s die samenhangen met illegaal gebruik en verslavingsgedrag.

De meest gebruikte medicijnen in substitutietherapie zijn methadon en buprenorfine. Deze middelen zijn langwerkend en worden vaak onder medisch toezicht toegediend, bijvoorbeeld in gespecialiseerde verslavingszorginstellingen, klinieken of bij de huisarts. Bij stabilisatie kan in overleg met de behandelaar worden gekozen voor korte of langere intervallen tussen controles en soms voor uitstroom of stapeling naar een onderhoudsregeling met beperkte controles. Buprenorfine kan ook sublinguaal worden toegediend. De dosering wordt afgestemd op individuele behoeften en kan in de loop van de behandeling worden aangepast.

Naast medicatie omvat substitutietherapie doorgaans psychosociale zorg, zoals begeleiding bij verslavingsbehandeling, maatschappelijke ondersteuning, en hulp bij huisvesting, werk en relaties. Integrale zorg is gebruikelijk om schadelijk gedrag te verminderen, de gezondheid te verbeteren en de kans op terugval te verkleinen.

Regelgeving en uitvoering variëren per land en regio, maar in veel systemen wordt substitutietherapie aangeboden als onderdeel van de reguliere verslavingszorg en kan het worden gecombineerd met aanvullende behandelingen. Potentiële risico’s zijn onder meer medicijnafhankelijkheid, wisselwerkingen met andere medicijnen en, bij initiatie of aanpassing, het risico op overdose; daarom vindt medische monitoring plaats. Substitutietherapie is meestal geen curatieve oplossing, maar een middel om stabiliteit te bevorderen en herstel te ondersteunen.