Staatsmanschap

Staatsmanschap is de kwaliteit of het handelen van een staatsman: het vermogen om te besturen met oog voor de lange termijn belangen van de staat, voorbij kortetermijnpartijbelangen. Het impliceert dienstbaarheid aan het publieke belang, integriteit en het vermogen om moeilijke keuzes te maken in het bredere kader van stabiliteit en welvaart.

Etymologie en betekenis: de term komt van staatsman plus het achtervoegsel -schap, waarmee een abstracte eigenschap wordt aangeduid. In het Nederlands verwijst staatsmanschap naar een ideaal van wijs en verantwoord leiderschap, gericht op het onderhoud van instituties en het beheer van openbare goederen.

Kenmerken en praktijken: kernkwaliteiten zijn lange termijn visie, respect voor de rechtsstaat en instituties, pragmatisme, diplomatie en koalievorming. Een staatsman zoekt consensus waar mogelijk, beheert crisissen met kalmte en verantwoording aflegt aan het publiek. Integriteit, voorzichtigheid in besluitvorming, en het vermogen om nationaal belang boven partijdige belangen te plaatsen, worden doorgaans als essentieel beschouwd.

Context en gebruik: staatsmanschap wordt in politieke debatten vaak aangehaald als een hoge standaard voor leiderschap, zeker in tijden van crisis of constitutionalistische spanning. Het kan kritiek oproepen wanneer het als vaag of ideaalistisch wordt gezien, omdat praktische politiek soms pragmatischer en minder principieel oogt. De term wordt in het Nederlands enerzijds als aanspreekpunt gebruikt, anderzijds in vergelijkingen met internationale concepten zoals English “statesmanship” of German “Staatsmännlichkeit.”