Solventradicaal

Solventradicaal is een term uit de chemie die een moleculair radicaal beschrijft dat uit een oplosmiddel is ontstaan. Deze radicalen ontstaan in oplosmiddelmatige media onder energierijke omstandigheden en kunnen een actieve rol spelen in reacties die plaatsvinden in oplossing. Het begrip wordt gebruikt om te verwijzen naar radicalen die direct afstammen van het solvent, in tegenstelling tot radicals die door reactieve reagentia worden aangevoerd.

Er bestaan twee hoofdtypes van solventradicalen: solventradicalen die ontstaan door oxidatie van het oplosmiddel, en neutrale solventradicalen die ontstaan door abstrahering van een waterstofatoom of door andere homolytische brekingen in het oplosmiddel. Voorbeelden variëren met het gekozen solvent (zoals alcoholen of aprotische oplosmiddelen) en hangen af van de energiedoorlaat die in de reactie aanwezig is. Deze radicalen kunnen korte levensduurtijden hebben maar wel krachtige reactiviteit tonen.

Ophaling en vorming van solventradicalen gebeurt vaak via fotochemische processen, elektrochemische oxidatie of reductie, en radiolyse. Ze kunnen reageren met opgeloste stoffen, radicaalketens initiëren of uitdagen leiden tot degradatie van het oplosmiddel. Het begrip is relevant in areas zoals fotoredox- en elektrochemische systemen, batterij-elektrolyten en milieukunde, waar solventradicalen invloed hebben op reakgezondheid, selectiviteit en stabiliteit.

Detectie gebeurt doorgaans met technieken zoals EPR-spectroscopie en transiënte absorptiespectroscopie. Begrip van solventradicalen helpt bij het begrijpen van mechanismen en bij het controleren van ongewenste bijreacties. Zie ook radical, fotochemie, elektrochimie, radiolyse.