Sociaalpsychologie

Sociaalpsychologie is de tak van de psychologie die onderzoekt hoe mensen denken, voelen en handelen in sociale contexten. Het bestudeert hoe de aanwezigheid, verwachtingen en handelingen van anderen invloed hebben op onze houdingen, overtuigingen en gedrag, zowel in alledaagse interacties als in groepen. De discipline kijkt naar hoe we ons verhouden tot onszelf en tot anderen, en hoe sociale situaties ons denken en handelen kunnen sturen.

Belangrijke thema’s zijn onder meer sociale cognitie (hoe we anderen waarnemen en evalueren), houding en attitudeverandering, stereotypering en vooroordelen, conformiteit, gehoorzaamheid en beïnvloedingstechnieken; interpersoonlijke relaties en aantrekkingskracht; en groepsprocessen zoals samenwerking, besluitvorming en de dynamiek van groepen. Ook bestudeert men prosociaal gedrag en agressie, en intergroepsrelaties zoals vooroordelen en discriminatie. Theoretische benaderingen omvatten onder andere attribution theory, cognitieve dissonantie, sociale leertheorie en sociale identiteit. Onderzoeksmethoden bestaan uit experimenteel onderzoek (zowel laboratorium als veld), enquêtes en systematische observaties.

Historisch gezien ontwikkelde sociaalpsychologie zich in de eerste helft van de twintigste eeuw met figuren als Kurt Lewin, en werd verder beïnvloed door studies van Asch (conformiteit) en Milgram (gehoorzaamheid) en door Festinger’s cognitieve dissonantie. Bandura leverde met de sociale leertheorie belangrijke impulsen. Toepassingen van sociaalpsychologisch inzicht zijn bijvoorbeeld in gezondheid en welzijn, marketing en consumentengedrag, onderwijs, organisatie en beleid. Ethiek en culturele variatie worden erkend als belangrijke aandachtspunten bij hedendaags onderzoek.