prosociaal

Prosociaal is een Nederlands adjectief dat verwijst naar handelingen, houdingen en intenties die gericht zijn op het welzijn van anderen en van de samenleving. Prosociaal gedrag omvat vrijwillige hulp, delen, samenwerking en troosten. Het onderscheidt zich van egoïstisch handelen doordat het gericht is op het bevorderen van anderen’ welvaart, zelfs wanneer dat eigen kosten met zich meebrengt.

Ontwikkeling en cultuur: Prosociaal gedrag verschijnt vaak vroeg in de ontwikkeling en wordt beïnvloed door empathie, morele redenering en opvoeding. Culturele normen en groepsverwachtingen spelen een belangrijke rol: wat in de ene cultuur als gepast wordt gezien, kan in een andere cultuur minder prominent zijn. Omgevingsfactoren zoals toezicht, beloning en sociale consequenties dragen ook bij aan de mate waarin mensen prosociaal handelen.

Vormen en contexten: Het omvat directe hulp aan anderen, delen van middelen, samenwerking in teams, vrijwillig werk en sociaal ondersteunend gedrag. Prosociaal handelen vindt plaats in diverse settings, waaronder gezin, school, werk en de gemeenschap, en ook in online omgevingen.

Mechanismen en factoren: Empathie en empathische zorg verhogen de kans op hulp; morele emoties (trots, schuld) kunnen gedrag sturen; sociale normen en reputatie-invloed spelen een rol; kosten-batenoverwegingen en de zichtbare context beïnvloeden de besluitvorming.

Onderzoek en toepassing: In de psychologie en sociale wetenschappen bestuderen onderzoekers prosociaal gedrag via experimenten, observaties en vragenlijsten. Kritieken richten zich op definities, meetbaarheid en onderscheid met altruïsme en egoïstisch helpen. Bevordering van prosociaal gedrag wordt ingezet in onderwijs, organisaties en maatschappelijke programma’s.