SN1achtige

SN1achtige verwijst naar substitutiereacties die grotendeels volgen uit het SN1-mechanisme, maar die in de praktijk ook variaties kunnen vertonen. In deze reacties verloopt de substitutie in twee stappen: eerst verlaat een leaving group het molecuul, waardoor een carbocation ontstaat; daarna valt een nucleofiel op dit carbocation aan, wat leidt tot het substitutieproduct. De snelheid wordt bepaald door de vorming van het carbocation en is daarmee de rate-determining stap.

De stabiliteit van het gevormde carbocation is cruciaal. Reeksubstraten met een tertiaire koolstof, benzylic of allyl posities vormen doorgaans stabielere carbocationen en geven SN1achtige reacties sneller. Polar protische oplosmiddelen helpen de stabilisatie van het Carbocation en de leaving group, waardoor de reactie vaak verloopt bij hoge oplosmiddelpolarisatie. Het nucleofiel heeft doorgaans weinig invloed op de snelheid van de reactie, maar bepaalt wel het uiteindelijke substitutieproduct en, bij gelijke mogelijkheid, de stereochemie van de uitgangsstof.

Stereochemie speelt een belangrijke rol: bij chiraal koolstofatomen leidt de platte carbocation tot racemisatie, waardoor het oorspronkelijke en das substitutieproduct samen voorkomen. Carbocationrearrangementen, zoals hydride- of alkylshift, kunnen optreden wanneer dat leidt tot een stabieler carbocation en zodoende de uiteindelijke structuur van het product beïnvloeden.

SN1achtige reacties komen vaak voor bij solvolyse van tert-alkylhalogeniden en tosylaten in polaire oplosmiddelen, evenals bij sommige benzylic- en allyliche halogeniden. In sommige gevallen vertonen ze kenmerken die door SN1-achtige mechanismen verklaard kunnen worden, maar met enige SN2-character. Daarom wordt gesproken van SN1achtige reacties als het mechanisme niet strikt aan een enkel SN1-model voldoet.