Q10coëfficiënt

De Q10-coëfficiënt (ook wel Q10) is een maat voor de temperatuurgevoeligheid van een proces, zoals een chemische reactie of een biologische snelheid. De definitie is Q10 = R(T+10 °C) / R(T), waarbij R(T) de snelheid van het proces bij temperatuur T is. De waarde is dimensieloos en geeft aan hoe sterk het proces reageert op een temperatuurstijging van 10 graden.

In veel gevallen wordt aangenomen dat de temperatuurafhankelijke snelheid exponentieel toeneemt met temperatuur, wat leidt tot Q10 = e^(b·10) als model voor R(T) = a·e^(bT). Over een beperkt temperatuurbereik kan Q10 redelijk constant lijken, maar over bredere intervallen kan het variëren en afhankelijk zijn van factoren zoals enzymactiviteit, substraatbeschikbaarheid, pH en andere omgevingscondities.

Toepassingen van de Q10-coëfficiënt liggen veelal in biologie, ecologie en relevante technologische vakgebieden. Hij wordt gebruikt om de temperatuurgevoeligheid van processen zoals cellulair metabolisme, respiratie, fotosynthese en microbiële groei te beschrijven en modellen te parameteriseren. Ook in de voedingschemie en biotechnologie helpt Q10 bij het extrapoleren van experimentele resultaten naar andere temperaturen.

Belangrijke beperkingen zijn onder meer dat Q10 sterk afhankelijke is van het specifieke proces en de omstandigheden. Het is geen universele constante en kan bij extreme temperaturen of bij veranderingen in pH, substraten of genetische achtergrond uiteenlopen. Desondanks blijft de Q10-coëfficiënt een nuttige en compacte maat voor temperatuurgevoeligheid in veel wetenschappelijke en toegepaste contexten.