Populatieconnectiviteit

Populatieconnectiviteit beschrijft de mate waarin populaties van een soort onderling verbonden zijn door organismen die tussen populaties migreren, waardoor genenstroming, recolonisatie van lege habitats en demografische interactie mogelijk worden. Het begrip omvat zowel de fysieke ligging en aanwezigheid van habitats als de daadwerkelijke bewegingsmogelijkheden van dieren of organismen in het landschap.

Er is verschil tussen structurele en functionele connectiviteit. Structurele connectiviteit verwijst naar de ruimtelijke structuur van het landschap en de aanwezigheid van corridors of schaars aanwezige habitatpatches. Functionele connectiviteit gaat verder en beschrijft in hoeverre individuen effectief kunnen verplaatsen en populaties kunnen bereiken in de werkelijkheid, onder invloed van gedrag, temporele variaties en de door het landschap gevormde matrix.

Waarom connectiviteit belangrijk is: verbonden populaties behouden genetische diversiteit en verminderen inbreeding, verbeteren de capaciteit om te herstellen na lokale uitval en vergroten de veerkracht van soorten tegen milieuveranderingen en ziekten. Het concept is essentieel in het kader van metapopulatie-ecologie en landschap-ecologie.

Factoren die connectiviteit beïnvloeden omvatten afstanden tussen patches, fysieke barrières (zoals wegen en rivieren), mismatch tussen de huidige habitat en de behoeften van de soort, en kenmerken van de soort zelf (dispersieroutes, migratieperioden en tolerantie voor het matrixlandschap). Methoden om connectiviteit te evalueren omvatten landschapsonderzoek, populatiegenetica, telemetrie en bewegingsmodellen zoals least-cost-path en circuit theory, vaak aangevuld met grafentheoretische netwerkanalyses.

Beheer en conservatie richten zich op het behoud en de restauratie van habitats, de aanleg of verbetering van corridors, mitigatie van barrières, en ruimte- en landgebruiksplanningen die multi-soortnetwerken ondersteunen. Uitdagingen zijn onder meer beperkte data, economische belangen en de dynamiek van veranderende landschappen door klimaatverandering.