Pensioenverplichting

Pensioenverplichting is de verplichting van een werkgever om toekomstige pensioenuitkeringen te financieren die werknemers verkrijgen via een pensioenregeling, meestal een defined benefit-regeling. De verplichting ontstaat uit toezeggingen die wettelijk of contractueel zijn vastgelegd en blijft bestaan totdat alle pensioenuitkeringen zijn voldaan.

In de financiële verslaggeving wordt de pensioenverplichting doorgaans actuarieel bepaald: het gaat om de contante waarde van de verwachte toekomstige pensioenuitkeringen, verminderd met de huidige waarde van de beleggingen in het pensioenfonds. Het verschil kan resulteren in een netto pensioenverplichting (wanneer de verplichting hoger is dan de plan assets) of, bij overfunding, in een netto pensioenvoorziening. Bij defined contribution-regelingen ligt de werkgever meestal slechts geld bij en is er minder sprake van een lange termijn pensioenverplichting voor de werkgever.

De berekening van de pensioenverplichting hangt af van actuariële aannames zoals de disconteringsvoet, loonstijging, verloop en levensverwachting. Mutaties in de verplichting worden in de jaarrekening verwerkt: kosten voor pensioenen kunnen als bedrijfslasten in de winst- en verliesrekening verschijnen, terwijl herwaarderingen meestal in andere totalen van het geconsolideerde inkomstenoverzicht of in OCI (other comprehensive income) worden verwerkt, afhankelijk van de gebruikte verslaggevingsnormen (bij voorkeur IAS 19 onder IFRS).

Funding en governance spelen een belangrijke rol: pensioenfondsen worden vaak gestructureerd als afzonderlijke entiteiten die premies en beleggingen beheren, terwijl de dekkingsgraad (verhouding tussen activa en verplichtingen) bepalend is voor aanvullende premies of bijsturingen. In de Nederlandse praktijk bestaan naast werkgeversverplichtingen ook het systeem van AOW (staatspensioen) en individuele/pensioenproducten, waardoor de pensioenverplichting van een werkgever deel uitmaakt van een groter pensioenlandschap.