Pakketformaten

Pakketformaten zijn gestandaardiseerde containers waarmee software en bijbehorende afhankelijkheden kunnen worden gedistribueerd en geïnstalleerd op een besturingssysteem. Ze bundelen binaries, metadata over de software en soms scripts die installatie- of systeemaanpassingen uitvoeren. Een pakketformaat bepaalt hoe het pakket is opgebouwd, hoe het wordt gecontroleerd op integriteit en hoe updates worden toegepast.

Veel gebruikte pakketformaten bevinden zich in verschillende ecosystemen: Debian- en Ubuntu-gebaseerde systemen gebruiken .deb-pakketten via dpkg/apt; Red Hat-, Fedora- en CentOS-systemen gebruiken .rpm via rpm/dnf; Arch Linux gebruikt .pkg.tar.xz/.pkg.tar.zst via pacman; andere systemen zoals FreeBSD gebruiken .txz of vergelijkbare formaten. Daarnaast bestaan universele en distributie-overstijgende formaten zoals AppImage, Snap (.snap) en Flatpak (.flatpak) die op meerdere Linux-distributies werken. MacOS heeft installer-pakketten zoals .pkg en .dmg. Er zijn ook taal- en platformgebonden pakketten zoals Python-wielen (.whl) en Java-jar-bestanden, maar die vallen vaak onder specifieke pakketbeheerders of build-omgevingen.

Kenmerken van pakketformaten zijn onder meer metadata (naam, versie, afhankelijkheden, licenties), de bestanden die het pakket bevat en vaak installatie- of post-installatiescripts. Pakketbeheerders zoeken, verifiëren en installeren pakketten uit repositories die indexbestanden bijhouden. Digitale handtekeningen en checksums worden gebruikt om integriteit en authenticiteit te waarborgen. Het updaten gebeurt meestal via een centrale repository die afhankelijkheden en compatibiliteit controleert.

Voordelen van pakketformaten zijn onder meer eenvoudiger installatie, consistente omgevingen, beveiliging via verificatie en gestroomlijnde updates. Uitdagingen zijn afhankelijkheidsproblemen, fragmentatie tussen distributies, onderhoud van pakketten en beveiligingsrisico’s bij verouderde software.