Overheidsfragmentatie

Overheidsfragmentatie is een begrip uit de publieke bestuurskunde dat verwijst naar een situatie waarin het bestuur wordt gekenmerkt door veel verschillende organen met overlappende bevoegdheden, versnipperde beleidsinstrumenten en beperkte samenhang in besluitvorming en uitvoering. Het begrip beschrijft de mate waarin beleids- en uitvoeringstaken verdeeld zijn over verschillende niveaus en instellingen, wat de coherentie van beleid kan beïnvloeden.

Oorzaken zijn onder meer constitutionele indeling (de verhouding tussen rijk, provincies en gemeenten), decentrale vernieuwingen en outsourcing van Taken aan semi‑publieke organisaties of agentschappen, sectorale specialisatie, en pragmatische verspreiding van verantwoordelijkheden door wet- en regelgeving. Ook institutionele cultuur en de mate van coördinatie tussen overheden spelen een rol.

De gevolgen kunnen bestaan uit coördinatieproblemen, duplicatie van regelgeving en toezicht, inefficiëntie en onduidelijke verantwoording aan burgers en bedrijven. Tegelijk kan fragmentatie ook positieve effecten hebben, zoals meer autonomie voor lokale besturen, maatwerk in dienstverlening en stimulans voor innovatie. De uitdaging ligt in het benutten van deze potenties zonder de nadelen te laten overheersen.

Om fragmentatie te beheersen worden beleidsontwerpen en structuren geclusterd door duidelijke toedeling van bevoegdheden, eenduidige verantwoordelijkheden en robuuste intergouvernementele samenwerking. Instrumenten zijn onder meer overlegtafels, gezamenlijke planningen, gedeelde dienstverleningscentra en prestatie-indicatoren die de samenhang meten.