Opvolgingsonderzoek

Opvolgingsonderzoek is een onderzoeksfase waarin gegevens worden verzameld nadat een aanvankelijke meting, behandeling of gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Het doel is inzicht te krijgen in langetermijneffecten, veiligheid, duurzaamheid van de effecten en verdere uitkomsten die niet in korte termijn kunnen worden vastgesteld. Opvolgingsonderzoek komt voor in verschillende vakgebieden, met name in de geneeskunde, volksgezondheid en evaluatieonderzoek.

In de medische context wordt opvolgingsonderzoek vaak toegepast als onderdeel van klinisch onderzoek of nadat een behandeling is toegepast. Het kan gaan om prospectieve follow-up, waarbij deelnemers vanaf een bepaald moment worden gevolgd, of om retrospectieve follow-up, waarbij bestaande registraties en medische dossiers worden geanalyseerd. Doel is onder meer het monitoren van langetermijnveiligheid, effectiviteit, therapietrouw, overleving en kwaliteit van leven. Daarnaast kan opvolgingsonderzoek worden ingezet om economische en sociale uitkomsten mee te nemen, zoals kosten en werkhervatting.

Typen en methoden inkludereren cohortstudies, registratiegebaseerde follow-up, en longitudinale onderzoeken. Dataverzameling vindt vaak plaats via medische dossiers, nationale registraties, vragenlijsten, klinische assessments en laboratoriumresultaten. De opzet vereist aandacht voor representativiteit, verlies aan opvolging (attritie) en mogelijke biases die de interpretatie beïnvloeden.

Ethische en juridische aspecten spelen een prominente rol, waaronder geïnformeerde toestemming, privacy, gegevensbescherming (AVG/GDPR) en veilige opslag van gegevens. Opvolgingsonderzoek levert waardevolle informatie op voor klinische richtlijnen, gezondheidsbeleid en toekomstige onderzoek, mits de kwaliteit en integriteit van de data gewaarborgd zijn. Verwandte termen zijn longitudinaal onderzoek en cohortonderzoek.