Oplossingsgerichtheid

Oplossingsgerichtheid is een houding en werkwijze die de nadruk legt op wat mensen willen bereiken en hoe verandering haalbaar en bruikbaar gemaakt kan worden, in plaats van te blijven hangen in problemen of oorzaken uit het verleden. Het richt zich op concrete stappen en positieve ontwikkelingen.

De aanpak komt voort uit de oplossingsgerichte korte therapie (solution-focused brief therapy, SFBT), ontwikkeld in de jaren tachtig door Steve de Shazer, Insoo Kim Berg en hun team. Inmiddels wordt de benadering wereldwijd toegepast in psychotherapie, coaching, onderwijs, sociaal werk en organisatieontwikkeling.

Kernprincipes zijn onder meer: nadruk op gewenste uitkomsten en doelgerichtheid; exploreren van uitzonderingen en momenten waarop het probleem zich niet voordoet; gebruik van de sterke punten en middelen van de cliënt; samenwerking tussen cliënt en hulpverlener; en het ontwerpen van haalbare, kleine stappen richting verandering.

Veelgebruikte technieken zijn open vragen die toekomstgericht zijn, zoals de mirakelvraag ("Hoe ziet uw situatie eruit als u ’s ochtends wakker wordt en het probleem er ineens niet meer is?"), schaalvragen (op een schaal van 0 tot 10: hoe ver bent u van uw doel?), en vragen over wat er in het verleden heeft gewerkt en wat er nu anders kan gebeuren. Hierbij ligt de focus op wat wél werkt.

Oplossingsgerichtheid wordt toegepast bij individuen en groepen en is geschikt voor korte of middellange interventies. Voordelen zijn onder meer meer motivatie, duidelijke acties en snellere vooruitgang; nadelen kunnen zijn dat structureel trauma of complexe problemen onvoldoende wordt aangepakt als er geen ruimte is voor dieper onderzoek.

Critici waarschuwen dat de aanpak de onderliggende oorzaken en bredere systemen niet altijd adresseert en dat het mis kan gaan bij ernstige psychische problematiek of culturele contexten die de vraagstelling beïnvloeden.