Onderpandregels

Onderpandregels is een verzamelterm voor de wettelijke en contractuele regels die bepalen hoe onderpand of zekerheden dienen ter zekerheid van een verplichting. In de Nederlandse rechtsorde vormen deze regels vooral Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek (Zelfde subjects: Zekerheden) en aanvullende wetgeving die specifieke zekerheden regelt. Het begrip omvat verschillende vormen van onderpand, zoals pand op roerende zaken, hypotheek op onroerende zaken en verpanding van vorderingen. Doel is kredietverlening mogelijk te maken met een verankerde waarborg voor schuldeisers, terwijl de belangen van schuldenaren en derden worden beschermd.

Verkrijging en perfectionering: een pand op roerende zaken ontstaat doorgaans bij een overeenkomst en heeft effect door feitelijke beschikkingsmacht of levering van het onderpand. Een hypotheek vereist een notariële akte en inschrijving in het openbaar register (Kadaster). Verpanding van vorderingen vereist een duidelijke titel en overeenkomst waarin de verpanding is geregeld. Perfectionering (werkelijke werking van de zekerheid) hangt af van de vorm en de juiste formaliteiten.

Rechten bij niet-nakoming en afwikkeling: bij tekortkoming kan de schuldeiser het onderpand laten veilen of executeren, zodat opbrengst wordt aangewend voor voldoening van de schuld. De rangorde tussen verschillende zekerheden bepaalt wie als eerste betaald krijgt bij insolventie.

Bescherming en context: naast nationale regels beïnvloeden Europese richtlijnen het kader voor zekerheden, met name in consumenten- en ondernemingsfinanciering, en zorgen ze voor transparantie en eerlijke behandeling van betrokken partijen.