Middenhandsbeenderen

Middenhandsbeenderen, in het Engels metacarpen en ook wel metacarpale beenderen genoemd, zijn de vijf botten van de handpalm die de pols met de vingers verbinden. Ze vormen samen met de carpale botten de middenhand en dragen bij aan de vorm en stabiliteit van de hand. De vijf middenhandsbeenderen worden genummerd I tot en met V van de duim naar de pink.

Anatomie en articulaties: ieder middenhandsbeen heeft een proximale basis die articuleert met de distale rij carpal bones, een lange diaphyse (schacht) en een distale kop die articuleert met de proximale falanx via het metacarpophalangeale gewricht. De eerste metacarpale (duim) heeft een bijzonder carpometacarpale gewricht met het os trapezium, een carpometacarpale gewricht dat meer bewegingsvrijheid biedt dan de andere. De overige metacarpale botten vormen de basis voor de vingers en dragen bij aan de palmvorm en grijpprestaties.

Functie: de middenhandsbeenderen functioneren als lange beenderen die als hefboom dienen bij fijne en grovere grijpmogelijkheden. Ze dragen gewicht wanneer de hand plat is en verwerken krachten die ontstaan bij vasthouden, duwen en trekken. De koppen van de botten vormen de verbinding met de proximale falangen en spelen een cruciale rol in de finger-flexie en -extensie.

Klinische relevantie: fracturen van de middenhandsbeenderen komen vaak voor bij handtrauma’s. Een bekende kwetsuur is de boxer's fractuur, een fractuur ter hoogte van de schacht of nek van het vijfde middenhandsbeen. Een Bennett-fractuur betreft de basis van het eerste middenhandsbeen en omvat vaak een gewrichtskomplex met dislocatie. Andere fracturen komen voor bij sport- of valletsels en vereisen beoordeling met röntgenonderzoek.

Ontwikkeling en variatie: elk middenhandsbeen ontwikkelt zich uit een primair ossificatiecentrum. epifysaire centra ontstaan later aan de kop en de basis. Het aantal vijf is normaal; zeldzame varianten of extra varianten van botten kunnen voorkomen, maar afwijkingen zijn ongebruikelijk.