Leesmotivatie

Leesmotivatie is het niveau van interesse, plezier en inzet dat iemand toont bij lezen. Het omvat zowel intrinsieke factoren, zoals plezier in lezen en nieuwsgierigheid, als extrinsieke factoren, zoals schoolopdrachten en beloningen. Leesmotivatie beïnvloedt hoe veel en hoe lang iemand leest, en heeft een belangrijke relatie met leesbegrip en schooluitkomsten. In onderwijscontexten wordt leesmotivatie vaak gezien als een cruciale motor van leesontwikkeling.

Factoren die leesmotivatie beïnvloeden zijn onder meer individuele kenmerken (leeservaring, lees- en taalvaardigheid, zelfbeeld als lezer), eigenschappen van de teksten (genre, onderwerp, mate van uitdaging) en contextuele factoren (thuis leesomgeving, toegang tot boeken, schoolbeleid en de rol van leraren). Culturele achtergrond en sociale identiteit spelen ook een rol bij hoe leerlingen lezen en wat ze aantrekkelijk vinden.

Onderzoek naar leesmotivatie maakt gebruik van vragenlijsten, observaties en gedragsmetingen om motivatie en leesgedrag te koppelen aan leerresultaten. In Nederlandstalige populaties bestaan aangepaste instrumenten voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Een consistente bevinding is dat hogere leesmotivatie samenhangt met frequenter en langer lezen, betere leesvaardigheid en betere academische prestaties, hoewel motivatie door leeftijd en situatie kan variëren.

Strategieën om leesmotivatie te bevorderen zijn onder meer het bieden van keuzevrijheid in leesmateriaal, een gevarieerde en toegankelijke boekenkast, en activiteiten die plezier in lezen stimuleren (voorlezen, boekgesprekken, leesplezier in de klas). Daarnaast zijn modelgedrag door leraren, leesbevorderende interacties, en leesonderwijs gericht op begrip en leesidentiteit belangrijke factoren. Ouderbetrokkenheid en een inclusieve, cultuurberoerde leesomgeving versterken de motivatie verder.