Kleurafgifte

Kleurafgifte is de overdracht van kleurstoffen of pigmenten van een materiaal naar een absorberend medium of substraat, of de emissie van kleurlicht door een materiaal onder excitatie. De term komt voor in verschillende vakgebieden, zoals textiel, drukwerk, coatings en luminose systemen. In textiel en drukwerk verwijst kleurafgifte meestal naar migratie of diffusie van kleurstoffen uit een bron naar een vezel, papier of oppervlak, wat kan leiden tot kleurverandering van het substraat of tot verlies van kleurechtheid (bleeding). In luminescente systemen beschrijft kleurafgifte de emissie van zichtbaar licht nadat een stof is geëxciteerd (fluorescentie of fosforescentie).

Mechanismen spelen een sleutelrol: diffusie en desorptie van kleurstoffen, oplosmiddel- of bindmiddeldiffusie, of chemische binding met het substraat die de migratie beïnvloedt. Bij luminescente materialen gaat het om terugkeer van een geëxciteerd molecuul naar de grondtoestand met vrijgave van fotonen. Belangrijke factoren zijn temperatuur, contacttijd, oplosmiddel- of bindmiddeltoestand, pH, ionensterkte, soort substraat, en de structuur van de kleurstof.

Beoordeling en testen verlopen vaak via kleurmetingen en migratietests. Metingen zoals CIE L*a*b*-kleurdifferentiatie en delta E-waarde helpen om de mate van kleurafgifte te kwantificeren. Ook spectroscopische analyses en migratieproeven in voedselverpakkingen worden toegepast om ongewenste kleurtransfer te voorkomen.

Toepassingen omvatten textiel- en drukwerkprocessen (verf- en inkttransfer), coatings en lakken waarbij kleurafgifte kritisch is voor kleurechtheid en duurzaamheid, evenals luminescente materialen voor displays, beveiliging en indicatoren.