Italiaans

Italiaans is de Nederlandse term voor de Italiaanse taal en, minder vaak, voor zaken die met Italië of de Italianen te maken hebben. In taalkundige termen behoort Italiaans tot de Romaanse tak van de Indo-Europese talen en is het rechtstreeks uit het Latijn voortgekomen. De standaardvorm, Standard Italian, is grotendeels gebaseerd op het Tuscaans dialect, met name Florentijns, en is de officiële taal van Italië. Het is ook een van de officiële talen van Zwitserland (in het kanton Ticino en delen van Graubünden) en wordt gebruikt in San Marino en het Vaticaan.

Nationaal gebruik: in Italië is Italiaans de taal van overheid, onderwijs, media en dagelijks gesprek. Regionale talen en varianten—zoals Siciliaans, Napolitaans, Venetiaans en Sardinees—worden vaak als dialecten aangeduid, maar veel taalkundigen beschouwen ze als aparte talen. Dialecten blijven sterk aanwezig in de lokale cultuur en kunnen aanzienlijk verschillen van het Standaarditaliaans in uitspraak, vocabulaire en syntaxis.

Fonetiek en schrijfwijze: Italiaans gebruikt het Latijnse alfabet en kent doorgaans een klinkerrijk systeem met vijf klinkers. Spelling is relatief fonemisch, hoewel de klemtoon en sommige klanken regionaal kunnen variëren. Werkwoordvervoeging is persoons- en getalgebonden, met tijden zoals de tegenwoordige tijd, passato prossimo, imperfetto en de toekomstige tijd.

Globale aanwezigheid: Italiaans is wereldwijd zichtbaar door immigratie en studie. Het beïnvloedt andere talen via leenwoorden, culinaire termen en culturele concepten. De term Italiaans in het Nederlands verwijst daarom doorgaans naar de taal zelf, maar ook naar zaken die met Italië te maken hebben, zoals keuken en cultuur.