Werkwoordvervoeging

Werkwoordvervoeging is het systeem waarmee Nederlandse werkwoorden veranderen zodat ze overeenkomen met de persoon en het getal van het onderwerp, en met tijd en modaliteit. Het omvat de tegenwoordige tijd, de verleden tijd (imperfect en voltooid), en vormen die de passieve stem en modale betekenissen mogelijk maken.

In de tegenwoordige tijd worden regelmatige werkwoorden als volgt vervoegd: ik werk, jij werkt, hij werkt, wij werken, jullie werken, zij werken. Onregelmatige werkwoorden hebben afwijkende vormen; bekendere voorbeelden zijn zijn (ik ben, jij bent, hij is) en hebben (ik heb, jij hebt, hij heeft). Bij modale werkwoorden is de vorm bovendien vaak afhankelijk van de persoon, zoals kunnen (ik kan), moeten (ik moet).

De verleden tijd (onvoltooid verleden tijd) wordt meestal gevormd met -de of -te aan de stam, en -den of -ten in de meervoudsvormen. Bijvoorbeeld: ik werkte, jij werkte, hij werkte; wij werkten, jullie werkten, zij werkten. Welke uitgang geldt, hangt af van de stamklank volgens de t kofschipm-regel. Er zijn ook onregelmatige stammen die afwijkende vormen hebben.

De voltooide tijd wordt gevormd met een hulpwerkwoord hebben of zijn en een voltooid deelwoord. Voor regelmatige werkwoorden geldt: ik heb gewerkt; hij heeft gelopen. Verplaatsingen of verandering van toestand gebruiken vaak zijn (ik ben gegaan). Het voltooid deelwoord wordt meestal gevormd met ge- (gewerkt, geleefd), maar er bestaan uitzonderingen en speciale regels bij scheidbare en onregelmatige stammen.

Passieve constructies gebruiken worden + voltooid deelwoord: het boek wordt gelezen. Modale werkwoorden (kunnen, moeten, willen, mogen, zullen) combineren met de infinitief van het hoofdwerkwoord: ik kan lezen, hij moet gaan.