Inconsequentie

Inconsequentie is een term uit de logica en retoriek die verwijst naar een gebrek aan logische consequentie of samenhang in een redenering. In bredere zin kan het slaan op een conclusie die niet volgt uit de voorgestelde premissen, of op uitspraken die onderling inconsequent zijn. In het Nederlands wordt de term doorgaans gebruikt voor een onlogische gevolgtrekking (niet-sequitur) of voor een gebrek aan samenhang tussen beweringen.

In formele logica betekent inconsequentie dat een argument ongeldig is: zelfs als de premissen waar zouden zijn, volgt de conclusie er niet noodzakelijk uit. Een klassiek voorbeeld is: alle raven zijn zwart; de beer is zwart; dus de beer is een raaf. Dit illustreert een gevolgtrekking die niet logisch volgt uit de premissen. In informele argumentatie ontstaat inconsequentie vaak door irrelevante premissen, veronderstellingen die niet worden ondersteund, of een sprong in het redeneringsproces. Een voorbeeld hiervan is: iemand draagt een bril en zegt daarom dat hij slim is; het dragen van een bril is geen betrouwbare indicator voor iemands intelligentie, zodat de conclusie ongegrond is.

Het isolement van inconsequentie ligt in het conceptuele gat tussen wat wordt gesteld en wat wordt afgeleid. Detectie vergt onderscheid tussen wat logisch volgt en wat slechts toevallig verband houdt met de premissen. Bij formele argumenten kan validiteit worden nagegaan door structurele regels en, indien mogelijk, waarheidstabellen. Bij informele argumenten ligt de focus op relevantie en voldoende onderbouwing van de conclusie, en op het vermijden van irrelevante of misleidende premissen.

Zie ook: non sequitur, inconsistentie, logica, retoriek.