gevolgtrekking

Gevolgtrekking is het proces van het afleiden van een conclusie uit premissen of feiten. In de logica worden doorgaans twee hoofdsoorten onderscheiden: deductieve gevolgtrekking en inductieve gevolgtrekking. Bij deductieve gevolgtrekking volgt de conclusie noodzakelijk uit de premissen als de redenering geldig is; een correcte structuur zorgt voor zekerheid binnen een systeem. Voorbeelden zijn: alle mensen zijn sterfelijk; Socrates is een mens; dus Socrates is sterfelijk. Als het regent, is de straat nat; het regent; dus de straat is nat.

Bij inductieve gevolgtrekking worden algemene conclusies getrokken op basis van waarnemingen of kansruimtes; ze zijn probabilistisch en niet absoluut zeker. Voorbeelden zijn: elke waargenomen zwaan tot nu toe is wit; dus alle zwanen zijn wit, wat aanname voor toekomstige waarnemingen impliceert; of dagelijks blijkt de zon op te komen, dus de zon zal morgen waarschijnlijk ook opkomen. Inductie speelt een cruciale rol in de wetenschap, maar de conclusies blijven aannemelijk in plaats van zeker.

In de literatuur en retoriek verwijst gevolgtrekking ook naar het proces van conclusie trekken uit argumenten. Het beoordelen van gevolgtrekkingen omvat het controleren van de geldigheid van de redenering, de betrouwbaarheid van premissen en het vermijden van gebreken zoals non sequiturs, vage aannames en verarmde verbanden tussen premissen en conclusie. Gevolgtrekking is daarmee een fundamenteel onderdeel van kritisch denken, argumentatie en logische analyse.