Hormoonanalogen

Hormoonanalogen zijn verbindingen die qua structuur en werking lijken op een endogeen hormoon en die in het lichaam kunnen binden aan dezelfde receptor. Door dit contact kunnen ze vergelijkbare fysiologische effecten veroorzaken als het natuurlijke hormoon, of juist de werking ervan moduleren. Hormoonanalogen kunnen synthetisch worden gemaakt of afkomstig zijn van biologische bronnen.

Ze functioneren als agonisten die de receptor activeren, of als antagonisten of modulatoren die receptorrespons beïnvloeden, afhankelijk van weefsel en fysiologie. Sommige analogen hebben verbeterde stabiliteit, farmacokinetiek of weefdifferentiatie, waardoor ze langer werkzaam zijn of sneller werken. Hierdoor kunnen ze therapeutisch worden ingezet bij aandoeningen die door hormoontekorten of hormoononevenwichtigheden worden veroorzaakt, maar ook leiden tot bijwerkingen die de hormoonhuishouding verstoren.

Voorbeelden omvatten insuline-analogen zoals lispro en glargine, die sneller of langer werken dan menselijke insuline en worden gebruikt bij diabetes. Andere voorbeelden zijn synthetische oestrogenen en progestagenen die in anticonceptie en substitutietherapie worden toegepast, evenals androgenanalogen die in hormoontherapieën worden gebruikt. Daarnaast bestaan peptidehormoonanalogen zoals somatropine en somatostatine-analogen zoals octreotide, die klinisch worden ingezet bij groeihormoondeficiëntie en tumoren. GLP-1-analogen zoals liraglutide dienen als agonisten van de GLP-1-receptor en worden ingezet bij diabetes type 2 en obesitas.

Het gebruik van hormoonanalogen vereist medisch toezicht. Dosering en duur van behandeling worden aangepast op basis van respons en bijwerkingen, en langdurige blootstelling kan leiden tot stofwisselingsproblemen of verhoogde risico’s voor bepaalde aandoeningen. Regulering en veiligheid staan centraal in klinische toepassingen.