Gezinsmodellen

Gezinsmodellen zijn theoretische raamwerken die beschrijven hoe gezinsleden beslissen over consumptie, arbeid, tijdsbesteding en investeringen in kinderen. Ze worden gebruikt in sociologie, demografie, economie en beleidsanalyse om intra-huishoudelijk gedrag te begrijpen en de effecten van beleid te voorspellen. Binnen de literatuur onderscheiden men verschillende benaderingen, waaronder het unitair model, het onderhandelingsmodel en het collectieve model.

Het unitair model gaat uit van een enkel huishoudelijk nut; alle beslissingen worden gemaximaliseerd volgens één nutssysteem. De veronderstelling is één huishoudelijk belang en de verschillen tussen leden worden genegeerd. Dit maakt analyse en beleidsevaluatie eenvoudig, maar wordt bekritiseerd omdat machtsverhoudingen en de uiteenlopende voorkeuren van gezinsleden worden genegeerd.

Het onderhandelingsmodel veronderstelt dat gezinsleden individuele nutfuncties hebben en dat de uitkomst afhankelijk is van onderhandelingsmacht en dreigingspunten. Vaak wordt een Nash-onderhandelingsoplossing toegepast. Het collectieve model erkent daarentegen dat een huishouden meerdere nutfuncties heeft en streeft naar Pareto-efficiënte uitkomsten onder verschillende verdelingsregels.

Toepassingen omvatten analyse van arbeidsparticipatie, partnerkeuze, fertiliteit, tijdsbesteding en de effecten van belastingen of kinderopvangbeleid. Kritieken omvatten de vereenvoudiging van voorkeuren en machtsverhoudingen, de moeilijk meetbare aard van verdelingsregels en culturele variaties. Desalniettemin bieden gezinsmodellen een waardevol uitgangspunt voor beleidsontwerp en evaluatie van huishoudelijk gedrag.