Frictievergrendeling

Frictievergrendeling is een vergrendelingsprincipe waarbij relatieve beweging tussen twee onderdelen wordt voorkomen door wrijving op de contactvlakken. In tegenstelling tot vergrendelingen die een aparte vergrendelingscomponent gebruiken, ontstaat de vergrendeling door druk of interferentie die een blijvende wrijvingsweerstand oplevert.

Mogelijke methoden zijn onder meer interferentiepassingen (perspassingen) tussen onderdelen, klemmen met borgschroeven of wiggen die radiale druk uitoefenen, en oppervlakken met verhoogde wrijvingscoëfficiënt door oppervlaktebehandeling of textuur. Ook kunststofinzetten bij schroefdraadvergrendeling (bijvoorbeeld nyloninzet bij borgmoeren) kan extra wrijving bieden. De exacte combinatie hangt af van belastingen, temperatuur, slijtage en het gewenste demontagegemak.

Toepassingen bevinden zich vooral in mechanische verbindingen die bestand moeten zijn tegen trillingen, wisselende belasting en thermische uitzetting, zoals koppelingssystemen, lagersystemen, as- en verbindingen in machines, en onderdelen in de auto- en luchtvaartindustrie.

Voordelen zijn simpliciteit, compacte vorm en vaak lage kosten doordat geen aparte vergrendelingsonderdelen nodig zijn. Nadelen zijn onder meer creep of relaxatie bij hoge temperaturen, slijtage die de wrijving verandert, gevoeligheid voor smering en oppervlakteconditionering, en soms moeilijke demontage als de wrijving te hoog is of samengegaan met een andere methode nodig is.

Ontwerpers kiezen frictievergrendeling op basis van belastingen, servicecondities en onderhoudsbeleid. In veel gevallen wordt frictievergrendeling gecombineerd met andere vergrendelingsmethoden om betrouwbaarheid te waarborgen.