Epitheeltransplantatie

Epitheeltransplantatie is een medische ingreep waarbij beschadigd epitheel wordt vervangen door gezond epitheel afkomstig van een donor of gekweekt in een laboratorium. Het epitheel is de dunne cellaag die het oppervlak bekleedt en als barrière tegen schade dient. De methode kan autoloog zijn (eigen cellen) of allogeen (donorcellen), en wordt toegepast bij zowel oogheelkundige als niet-oculaire reconstructies.

In de oogheelkunde wordt epitheeltransplantatie vaak toegepast bij limbaal stamceldeficiëntie, een aandoening waarbij het hoornvliesoppervlak beschadigd raakt. Doel is het herstellen van het epitheel, stabiliseren van het oppervlak en waar mogelijk verbetering van zicht. Technieken zijn onder andere cultivated limbal epithelial transplantation (CLET) en simple limbal epithelial transplantation (SLET); bij allogene opties worden keratolimbal allografts (KLAL) en, in sommige gevallen, COMET gebruikt.

Bij de huid en mucosa kan epitheeltransplantatie bestaan uit autologe epidermale of mucosale grafts, vaak gekweekt tot epitheellagen (cultured epidermal autografts, CEA) voor uitgebreide brandwonden en wondbehandeling. Allogene epitheeltransplantaties kunnen tijdelijk dekking bieden bij gebrek aan eigen donoroppervlak maar vereisen immunosuppressie of andere afweeronderdrukkende therapieën.

Uitkomsten variëren per indicatie en methode. Autologe transplantaties hebben minder risico op afstoting dan allogene. Voor oogoppervlaktransplantaties is succes afhankelijk van persistente epithelschade en neovascularisatie; voor huidtransplantaties is grafttake en integratie cruciaal, met mogelijke littekenvorming en beperkte donorzones.

Naast klinische indicaties vereist epitheeltransplantatie vaak multidisciplinaire zorg en langere follow-up, met aandacht voor infectiegevaar, afstoting bij allografts en behoefte aan immunosuppressie bij sommige procedures.