Discoursestructuur

Discoursestructuur is een begrip uit de linguïstiek dat verwijst naar de manier waarop een tekst of gesprek georganiseerd is op macroniveau en microniveau. Het beschrijft hoe informatie gepland en gepresenteerd wordt, hoe argumenten zijn opgebouwd en hoe coherentie en cohesie worden bereikt. Op macroniveau gaat het vaak over de algemene structuur van de discourse: de volgorde van onderwerpen, de inleiding, de kern en de conclusie; op microniveau gaat het om zinsniveau, alineaopbouw en de verbindingen tussen zinnen met signaalwoorden en verwijzingen.

Verschillende theorieën geven invulling aan discoursestructuur. Rhetorical Structure Theory (RST) beschrijft tekst als een hiërarchie van tekstfragmenten die onderlinge relaties hebben en samen een geheel vormen. Theoretici uit de Systemic Functional Linguistics wijzen op thema-rheme en informatiestructuur: wat als bekend wordt gegeven en wat als nieuws wordt gepresenteerd. Discourse markers, referentie en ellips dragen bij aan samenhang. De genre-afhankelijkheid bepaalt vaak welke structuur passend is, bijvoorbeeld in academische artikelen, nieuwsberichten of interactieve gesprekken.

Onderzoekers gebruiken verschillende methoden om discoursestructuur te bestuderen, waaronder handmatige annotatie, automatische parsing en corpora-analyse. Toepassingen liggen in onderwijs en leesbevordering, journalistiek, juridisch redigeren en natural language processing, waarbij inzicht in discoursestructuur bijdraagt aan begrip, geloofwaardigheid en machine-interactie.

Discoursestructuur is een multidisciplinair gebied met variatie tussen talen en culturen. Hoewel bepaalde basisprincipes universeel zijn, vertonen teksten en gesprekken regionale en genre-specifieke patronen. Het begrip wordt gebruikt om teksten te analyseren, te verbeteren en automatisch te verwerken.