Derdepersoonsvertelling

Derdepersoonsvertelling is een vertelperspectief waarin de gebeurtenissen worden beschreven door een verteller die buiten het verhaal staat. De verteller refereert aan de personages in de derde persoon (hij, zij, het) of bij naam, en positioneert zich buiten de innerlijke beleving van een enkel personage. In de praktijk kan een derdepersoonsverteller alwetend zijn, of juist beperkt tot de waarnemingen en gevoelens van één of enkele personages.

Er bestaan verschillende vormen binnen derdepersoonsvertelling: de alwetende verteller die kennis heeft van alle personages en gebeurtenissen, en de beperkte of gefocaliseerde derde persoon die de gebeurtenissen volgt via de waarnemingen en gedachten van een of meerdere personages. Soms wisselt de focalisatie tussen personages, wat meerdere gezichtspunten oplevert en de lezer verschillende kanten van het verhaal laat zien.

Effect en gebruik: derdepersoonsvertelling biedt vaak overzicht en narratieve afstand, waardoor de lezer context en achtergrond kan krijgen. Bij beperkte focalisatie kan het juist spanning of empathie vergroten, terwijl bij een onbeperkte of onbetrouwbare verteller ironie kan ontstaan en misleiding mogelijk is. De betrouwbaarheid van de verteller is afhankelijk van de gekozen vorm en kan variëren van consistent objectief tot consciëntieus misleidend.

Toepassing: veel klassieke romans gebruiken derdepersoonsvertelling, maar ook moderne fictie verkent deze stem. De techniek is veelzijdig en geschikt voor epische verhaallijnen met meerdere personages, evenals voor realistische romans die snel en duidelijk willen lezen.