Compensaties

Compensaties zijn betalingen of andere vormen van vergoeding die bedoeld zijn om kosten, schade of nadeel te compenseren dat iemand heeft geleden. Ze kunnen geldelijk zijn of in natura, en worden vaak uitgekeerd door verzekeraars, overheden, werkgevers of rechtsinstanties. Het centrale doel is de ontvanger zoveel mogelijk te herstellen naar de situatie van vóór het nadeel.

In juridische en arbeidsrechtelijke context verwijst compensatie vaak naar schadevergoeding in civiele procedures, maar ook naar werknemerscompensatieprogramma’s die medische zorg en loonverlies dekken. Daarnaast bestaan regelingen die tot doel hebben specifieke groepen te compenseren voor hogere kosten of economische nadelen, zoals energietoeslagen, subsidies of sectorale steun.

Verder bestaan er verzekeringsgerelateerde vormen van compensatie, waarbij de verzekering de geleden verliezen vergoedt op basis van een polis. Fiscaal gezien kunnen compensaties verschillend behandeld worden: sommige vormen worden belast als inkomen, andere zijn vrijgesteld of ondergaan specifieke vrijstellingen, afhankelijk van jurisdictie en aard van de betaling.

De berekening van compensaties verschilt per context. Schadevergoeding bij letsel kan bestaan uit directe kosten, gederfde inkomsten en, in sommige rechtsgebieden, niet-materiële schade. Regelingen zoals arbeidsongeschiktheid of sociale zekerheid hangen af van criteria als dienstverband, inkomen en medische beoordeling.

Kritiekpunten richten zich op de effectiviteit en mogelijke prikkels tot misbruik, evenals de vraag of compensaties voldoende armoedevoorzieningen en herstellen mogelijk maken. Zie ook schadevergoeding, verzekering en sociale zekerheid.