Circumstantieel

Circumstantieel is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat betekent dat iets afhangt van omstandigheden of niet rechtstreeks is, maar voortkomt uit de omgeving of uit feitelijke context. In juridische context verwijst het vaak naar bewijs of redenering die gebaseerd is op gevolgtrekkingen uit meerdere feiten in plaats van op een direct waargenomen gebeurtenis of direct bewijs.

Etymologie en gebruiksveld: Circumstantieel komt van het Latijnse circumstantiā, via Frans circonstanciel en is in het Nederlands ingeburgerd als circumstantieel. Buiten het recht wordt het ook in het alledaagse taalgebruik gebruikt om informatie of redenering aan te duiden die niet direct eenduidig is, maar steun vindt in de samenhang van omstandigheden.

Juridische betekenis: Circumstantieel bewijs (circumstantieel bewijs) verwijst naar bewijs dat een conclusie ondersteunt door afleidingen uit feiten zoals motief, gelegenheid, gedrag en historische context, in tegenstelling tot direct bewijs zoals een getuigenverklaring of een lichamelijk spoor. In veel rechtsstelsels kan een overtuigend geheel van circumstantiële feiten volstaan voor een veroordeling, mits de feiten samen een duidelijke en voortdurende samenhang vormen en alternatieve uitleg buiten redelijke twijfel wordt gehouden.

Voor- en nadelen: Circumstantieel bewijs kan krachtig zijn doordat meerdere feiten elkaar versterken, maar kan ook ruimte geven voor meerdere interpretaties, waardoor de betrouwbaarheid afhankelijk is van de kwaliteit, volledigheid en coherentie van de feitenketen. Het begrip wordt ook buiten de strafrechtspraak gebruikt om redenering die gebaseerd is op omstandigheden te beschrijven.

Zie ook: bewijs, rechtspraak, directe bewijs.