Bodemheffing

Bodemheffing is een fiscale maatregel die een heffing oplegt aan het gebruik, de exploitatie of de waardering van de bodem, met als doel milieukosten te internaliseren en het land- en bodengebruik duurzamer te sturen. Het begrip wordt in beleidsdiscussies gebruikt en kan verschillende uitvoeringsvormen aannemen.

Vormen en ontwerpopties: Een mogelijke vorm is een heffing gekoppeld aan bodemverbruik of bodemdegradatie, bijvoorbeeld per vierkante meter verharde of zwaar bebouwde oppervlakte die bodemcompacterende effecten heeft. Een andere benadering is een heffing gerelateerd aan de extractie van bodemmineralen of bodembedreking door mijnbouw. Daarnaast kan men denken aan een grondtaxatie die rekening houdt met de ecologische waarde en kwaliteit van de bodem, effectively een vorm van grondwaardetax die de milieukosten verdisconteert. Doelstellingen omvatten het verminderen van bodemverdichting, waterproblematiek, en het versnellen van herstel van verdorde bodems, alsmede het vergroten van inkomsten voor bodembeheer en onderhoud.

Voordelen en kritiek: Voorstanders wijzen op internalisering van externe milieukosten, stimulering van duurzamer landgebruik, minder verkoopsdruk op ongebruikt land en extra middelen voor bodemherstel. Tegenstanders waarschuwen voor administratieve complexiteit, mogelijke regressieve effecten en onbedoelde economische verstoringen, zoals hogere lasten voor landbouwers of woningbezitters, en voor het risico van verschuiving naar andere milieubelastingen.

Historische context: In Nederland en in internationale beleidsdebatten komt bodemheffing regelmatig ter sprake als instrument, maar tot heden ontbreekt een grootschalige, nationaal ingevoerde regeling. Zie ook: grondbelasting, milieubelasting, landwaardeheffing.