Bewegingartifacten

Bewegingartifacten, ook wel bewegingsartefacten genoemd, zijn distorties in medische beelden of signalen die ontstaan door beweging tijdens de dataverzameling. Ze komen voor bij diverse meetmethoden, zoals MRI, CT, echografie en elektro- en magnetoencefalografie (EEG/MEG). Bewegingsartefacten kunnen randen vervagen, de geometrie van een afbeelding verstoren of spookbeelden opleveren, waardoor interpretatie en diagnosticatie bemoeilijkt kunnen raken.

Oorzaken en mechanismen variëren per modality. Vrijwillige beweging van de patiënt, zoals draaien, praten of.insnijden van houding, speelt een belangrijke rol, net als onvrijwillige beweging door ademhaling, hartslag, slikken of tremor. Ook apparatuurgerelateerde factoren zoals trillingen of losse kabels kunnen artefacten veroorzaken. Bij MRI leiden bewegingen vaak tot vervaging en ghosting door onregelmatigheden in k-space; bij CT kunnen bewegingen strepen en onscherpte veroorzaken; bij EEG/MEG ontstaan elektrische artefacten door spierbeweging en kabellectrische fluctuaties, wat de detectie van echte neurale signalen bemoeilijkt.

Detectie en beoordeling gebeurt via visuele inspectie en kwaliteitsmetingen, soms ondersteund door automatische detectie-algoritmen. Correctie kan zowel tijdens de acquisitie plaatsvinden als in de nabewerking. Preventie en vermindering omvatten goede patiëntvoorbereiding en immobilisatie (hoofdsteun, foamkussens), duidelijke instructies om stil te blijven, ademhalingsbeheersing of korte, snelle sequenties; bij moeilijke patiënten kan sedatie worden overwogen. Prospectieve bewegingcorrectie met externe tracking of navigator-echo’s, en retrospectieve correctie met algoritmen of machine-learning methoden versterken de robuustheid. Ondanks deze maatregelen blijven bewegingartefacten een belangrijke factor in beeldkwaliteit en interpretatie, waardoor artifactcontrole een standaardonderdeel van beeldverwerving en analyse is.