Beschikbaarheidsverlies

Beschikbaarheidsverlies is een term uit reliability engineering en business continuity die verwijst naar de economische of operationele schade die ontstaat wanneer een systeem, dienst of proces niet beschikbaar is. Het beschrijft het verlies dat optreedt doordat downtime voorkomt, en wordt vaak gebruikt om de impact van uitval te kwantificeren in financiële of operationele termen.

Het begrip is nauw verbonden met beschikbaarheid, maar kijkt naar de kosten van niet-beschikbare tijd. Beschikbaarheidsverlies kan worden berekend door de duur van de downtime te vermenigvuldigen met de waarde van de verloren activiteit per tijdseenheid. Kosten kunnen bestaan uit omzetverlies, extra operationele kosten, boetes onder SLA’s, reputatieschade en klantontevredenheid.

Oorzaken van beschikbaarheidsverlies zijn onder meer storingen in hardware of software, netwerkuitval, gepland onderhoud dat niet volgens plan verloopt, capaciteitsproblemen, menselijke fouten en (cyber) incidenten. De mate van verlies wordt bepaald door zowel de duur als de intensiteit van de impact op bedrijfsprocessen.

Beheer van beschikbaarheidsverlies draait om het verbeteren van beschikbaarheid en veerkracht: redundantie en failover, regelmatige back-ups, incident- en disaster recovery, proactieve monitoring, capacity planning en duidelijke procedures voor incidentmanagement. Organisaties koppelen beschikbaarheidsdoelen aan contracten en risicoanalyses, bijvoorbeeld in ISO 22301 en ITIL-kaders, en gebruiken het als input voor besluitvorming en prioritering.

Voorbeeld: als een-critical service 4 uur per kwartaal uitvalt en de kosten per uur €5.000 bedragen, is het kwartaalverlies €20.000. Beschikbaarheidsverlies helpt zo bij het prioriteren van mitigatie-inspanningen.